Astronomi Sözlüğü

A

Açık Yıldız Kümesi
Uzayda birbirine yakın on binlerce yıldızdan oluşan gevşek bir yıldız topluluğudur (bazıları oldukça kompakt olsa da). Açık kümeler kütleçekimsel olarak zayıf bir şekilde bağlanmıştır ve milyonlarca yıl boyunca kademeli olarak dağılma eğilimindedir. Örnekler arasında Ülker ve Hyades Kümeleri yer alır.

Akromat
Kromatik sapmayı büyük ölçüde azaltmaya yarayan farklı cam türlerinden iki elemandan oluşan refraktör objektif lensidir. Ayrıca akromatik objektif lens olarak da adlandırılabilir.

Aksesuar Tepsisi
Göz merceklerini, diagonalleri, boş göz merceği kutularını vb. koymak için teleskop tripoduna tutturulmuş bir raftır. Ayrıca tripod için orta destek olarak da kullanılabilir.

Alman Ekvatoral Kundağı
Gök cisimlerinin gece gökyüzünde hareket ettikçe daha kolay izlenmesini sağlamak için tasarlanmış bir teleskop kundağıdır. Bir eksen (kutup ekseni) kuzey kutbuna (Dünya’nın eksenine paralel) hizalanır ve diğeri (deklinasyon ekseni) ona dik açılarda yönlendirilir. Bunlara ekvatoral mount da denir.

Altazimuth Kundak
Bir teleskopun altitude (yukarı ve aşağı) ve azimutta (ufukta) serbestçe hareket etmesini sağlayan bir hareket mekanizmasıdır. 

Apochromatic
Kromatik sapmayı neredeyse tamamen ortadan kaldıran bir refraktör lens. Bu, egzotik gözlükler kullanılarak ya da objektif lens için iki veya daha fazla lens elemanı kullanılarak yapılır.

ASCOM
Standart bir Microsoft Windows ortamında çalışan bir dizi astronomik ekipman için standart arayüzler oluşturmak üzere açık kaynaklı bir girişim olan Astronomi Ortak Nesne Modeli kısaltmasıdır. 

Astigmatizma
Işığın aynı düzlemde odaklanmayacağı bir merceğin veya aynanın sapma kusurudur.

Autoguider
Uzun pozlama fotoğrafçılığı için kullanılan elektronik bir aksesuardır. Autoguider kamera bir yıldızın görüntüsüne kilitlenir ve bir teleskobun takip sisteminin yapabileceğinden çok daha iyi bir şekilde yıldızı izlenmesini sağlar.

AVI
AVI, 1992 yılında Microsoft tarafından sunulan elektronik bir multimedya dosya biçimi olan Audio Video Interleave’ın kısaltmasıdır. Gezegensel görüntüler genellikle bu formatla alınır ve değiştirilir.

Aydınlatmalı Göz Merceği
Parlaklığı ayarlanabilen kırmızı ışıklı artı işaretli veya retiküllü göz merceği. Aydınlatılmış göz mercekleri, küçük açısal ölçümler yapmak için artı işaretlerine göre tam olarak konumlandırılmış bir kılavuz yıldızı tutmak için veya ışıklı mikrometrik ölçeğe sahip göz merceklerinde kullanılır.

Ay Filtresi

Alüminyum hücrede, mercek haznesine vidalanan ve Ay’ın parlamasını azaltarak rahatça gözlemlenmesini sağlayan bir cam filtredir. Bu filter sayesinde göz, Ay ışığına boğulmadan, daha fazla detayı görebilir.

Ayna Hücresi
Yansıtıcı bir teleskopun ana aynasını tutan bir çerçeve. Çerçeve, görüntünün bozulmasını önlemek için camı güvenli bir şekilde “sıkıştırır” ve toplanan ışığı düzgün şekilde toplayıp odaklanmak için ayarlanabilir şekilde tutar.

B

BAK-4 Cam
“Baryum kron” camı olarak da bilinir. BAK-4 optik prizmalar yapmak için kullanılan üstün kaliteli bir camdır. Parlak görüntüler ve yüksek kontrast sağlar.

BK-7 Cam
“Borosilikat” cam olarak da bilinir. Çoğu optik prizma BK-7 camdan yapılmıştır.

Barlow Lens Objektif
Lensin veya birincil aynanın etkin odak uzunluğunu artıran ve büyütmeyi iki, iki buçuk, üç veya beş katına çıkaran akromatik bir lens. Bu nedenle, 30 mm’lik bir mercek, 2x barlow ile kullanıldığında 15 mm’lik bir mercek haline gelir. Odak uzaklığı 1200 mm olan bir teleskop ile kullanıldıklarında, 30 mm’lik bir mercek tek başına 40x büyütme yaparken, bir barlow lensle 80x büyütme yapar.

Binning
Astronomik kameraların hassasiyetini artırmak için kullanılan bir prosedür. 1×1 binning, CCD görüntüleme yongasındaki her pikselin bir piksel olarak sayıldığı anlamına gelir. Binning 2×2 veya daha fazlası, CCD görüntüleme çipinin çözünürlük pahasına hassasiyetini artırma yöntemidir; bitişik pikseller birlikte süper piksellere toplanır. Örneğin, 2×2 binning, 4 pikselin çözünürlüğün dörtte birinde, ancak yaklaşık dört kat daha duyarlı olmalarına neden olur.

Binoküler
Merkezi bir odaklama cihazıyla birlikte monte edilen ve her iki gözü kullanarak görüntü alınan, iki küçük teleskoptan oluşan taşınabilir bir optik alet.

Binoküler Tripod Adaptörü
Dürbünü standart bir tripodun pan kafasına bağlayan L şeklinde bir adaptör.

Birincil Ayna
Herhangi bir yansıtıcı teleskopun ana ışık toplama aynasıdır.

Bulucu Dürbün
Ana teleskoptan görüntülemek için gök cisimlerini kolay bir şekilde bulmaya yarayan, ana optik tüpe monte edilmiş düşük güçlü, geniş alanlı bir teleskop

Bulutsu

Evrende birkaç çeşit bulutsu türü bulunmaktadır. Birincisi Emisyon Bulutsusu: Eğer bir ışık kaynağı (örneğin sıcak ve genç bir yıldız) bulutsunun içinde bulunuyorsa bulutsunun parlamasına ve spektrumunda emisyon çizgileri göstermesine neden oluyorsa bu bir “Emisyon Bulutsusu”dur. Eğer bir ışık kaynağından çıkan ışık bulutsunun içinden geçerken bulutsunun bu ışığı kırarark gözlemciye yönlendirmesiyle görünür hale geliyorsa bu bir “Yansıtıcı Bulutsu”dur. Eğer bir bulutsu bir yıldızın ölmek üzereyken etrafına saçtığı dış katmanlarından oluşan bir kabuk şeklindeyse “Gezegenimsi Bulutsu” adını alır. Eğer bir bulutsu ışık kaynağı ve gözlemci arasında bulunuyorsa gözlemci bu bulutsuyu aydınlık bir fon üzerindeki karartı olarakgörür ve bulara “ Karanlık Bulutsu” adı verilir.

Büyüklük
Bir yıldız veya derin uzay cisminin parlaklığının ölçüsüdür. Büyüklük sistemi tam olarak sezgisel değildir çünkü nesne ne kadar parlaksa, atanan değer o kadar düşük olur. Örneğin 1 büyüklüğündeki bir yıldız, 2 büyüklüğündeki bir yıldızdan daha parlaktır. Vega yıldızı referans Kabul edilir ve 0 kadirden bir büyüklüğe sahiptir. Vega’dan daha parlak cisimler negatif değerler alır.

Büyütme
Optik bir aletle görülen bir nesnenin büyütülmesinin ölçüsüdür. Büyütme, teleskopun (veya dürbünün) odak uzunluğunun mercek uzunluğuna bölünmesiyle belirlenir. Böylece 1200 mm odak uzunluğuna ve 40 mm göz merceğine sahip bir teleskop 30x büyütme sağlar. İnsan gözü 1x büyütme olarak kabul edilir.

C/Ç

Cassegrain
Birincil aynanın odak düzleminin içine monte edilmiş bir dışbükey hiperboloid ikincil ayna, ışığı birincil aynadaki bir delikten hemen arkasındaki bir odak noktasına yansıtır. Bu aslında ışık yolunun odak uzunluğunu artıran ve “katlayan” bir tasarımdır.

CCD Kamera
CCD, astronomik görüntüler almada yaygın olarak kullanılan, ışığa duyarlı bir elektronik dedektördür. Çok çeşitli dalga boylarına duyarlı ve ışık toplamada emülsiyondan çok daha verimli olan CCD’ler genellikle aşırı soluk nesneleri görüntülemek için kullanılır.

CCD Görüntüleme Çipi
Bir CCD Kamerada kullanılan katı hal elektronik dedektörü.

Center-Mark
Bir Newton reflektörünün ana aynası üzerinde ortalanmış ve optiklerin toplanmasına büyük ölçüde yardımcı olan küçük bir nokta. Nokta aynanın performansına müdahale etmez, çünkü ikincil aynanın örtme alanı içinde bulunur.

CMOS
Tamamlayıcı Metal Oksit Yarıiletken için bir kısaltma olan, yüksek gürültü bağışıklığı ve düşük güç tüketimi olan bu tür bir entegre devre oluşturmak için kullanılan teknolojinin adını taşıyan bir tür görüntüleme çipidir (entegre bir devre). Her piksel fotonlara duyarlıdır ve gelen ışığı elektrik akımına, ve son olarak nihai görüntüyü oluşturmak için kullanılan dijital verilere dönüştürür.

Crayford Odaklayıcı

İngiltere, Crayford’da geliştirilmiş, çok daha hassas hareket sağlamak için hassas rulmanlar ve ince işlenmiş yüzey toleransları kullanan mekanik odaklayıcı tasarımı.

Çatı Prizmalar

Objektif lenslerin doğrudan göz mercekleriyle hizalanmasını sağlayan ve böylece daha taşınabilir bir dürbün sağlayan kompakt bir binoküler prizma sistemi. Çatı prizması dürbünleri, yansımalarla porro prizma dürbünlerinden biraz daha fazla ışık kaybeder. Yüksek kaliteli çatı prizması dürbünleri bunu özel optik kaplamalarla telafi eder.

Çift Yıldız / İkili Yıldız
Çıplak gözle tekil görünen ama bir teleskopla daha yakından incelendiğinde iki veya daha fazla üyeye sahip olduğu görünen bir yıldız sistemidir. İki tür çift yıldız vardır: Optik çiftler, sadece farklı mesafelerde yıldızların şans eseri yan yana hizalamanlarıdır. Fiziksel çiftler ise birbirlerinin kütle çekimsel etkisiyle birbirine bağlıdır. Böyle bir sisteme genellikle çift yıldız sistemi denir.

Çift Hızlı Odaklayıcı

Hem hızlı hem de ince ayar hızlarına sahip mekanik bir odaklayıcı tasarımı.

Çiğ Kalkanı
Tüp düzeneğinin etrafına sıkıca sarılmış ve çiğlenmenin bir refraktörün objektif lensinde oluşmasını veya bir Schmidt-Cassegrain veya Maksutov teleskopunun düzeltici plakasında oluşmasını önlemek için bir teleskopun açıklığının ötesine uzanan ABS plastik veya metal bir kaplama.

Çoklu Kaplamalı (Multi Coated)
Tüm yüzeyler en az bir magnezyum florür tabakası ile kaplanır, bazı yüzeyler birden fazla yansıma önleyici kaplama alır. “Tamamen kaplamalı”dan bir adım önde, ancak “tamamen çoklu kaplamalı” kadar iyi değildir.

Çözünürlük
Teleskopun çözünürlüğü aşağıdaki formülle hesaplanabilir: Çzünürlük (yay saniye cinsinden) = 4,56 / teleskopun diyafram açıklığı (inç cinsinden). Metrik birimlerde: Çözünürlük (yay saniye cinsinden) = 116 / teleskopun diyaframı (milimetre cinsinden). Formülün teleskop tipinden veya modelinden bağımsız olduğunu ve yalnızca teleskopun açıklığına dayandığını unutmayın. Teleskopun açıklığı ne kadar büyük olursa, o kadar fazla çözme kabiliyeti olur. Gezegenler ve çift yıldızlar gibi en iyi görüntüleme için yüksek çözünürlük gerektiren astronomik nesneleri gözlemlerken bunu akılda tutmak önemlidir.

D

Dalga Yüzey Hassasiyeti
Yüksek hassasiyetli optikler için standart tolerans, bir inç’in 22 milyonda biri olan sarı-yeşil ışığın dalga boyunun dörtte biridir. Sayısal olarak, 1/4 dalga, bir parabolik aynanın yüzeyinin, mükemmel bir teorik şekilden bir inçinn yaklaşık 6 milyonda birinden daha fazla ayrılmaması gerektiği anlamına gelir.

Değişken-Polarize Filtre
Değişken-polarize filtreler Ay veya bir gezegen de dahil olmak üzere parlak göksel nesnelerin sönükleştirme anahtarları görevi görür. 1.25″ göz merceği hücrelerine vidalanan filtre, alüminyum bir hücreye monte edilen iki parça polarize camdan oluşur; bu, ne kadar döndürüldüğüne bağlı olarak ışık iletimini % 1’den% 40’a kadar değiştirir.

Değişken Yıldız
Belirli bir süre boyunca görünen parlaklıkta dalgalanan yıldız. Delta Cephei, Betelgeuse ve Algol bunlara örnek olarak gösterilebilir.

Denge Sistemi
Bir teleskopun optik tüp ağırlığını dengelemek için ekvatoryal kundaklarda en sık kullanılan ağırlık sistemi.

Derece
Bir dairenin 1 / 360’ına eşit açısal ölçü birimi. Dolayısıyla, doğudan batıya gökyüzüne çizilen büyük bir daire 180 derece içerecektir. Tepeden ufuktaki herhangi bir noktaya 90 ° ‘dir. Bir derece kabaca gökyüzünde iki tam Ay’ın yan yana olduğunda oluşacak çapına eşittir. Her derece 60 yay dakikaya bölünür ve her dakika ayrıca 60 yay saniyeye bölünür.

Diyafram
Bir refraktörün ışık toplayan merceğinin veya bir reflektörün birincil aynasının çapı.

Diyagonal, (Correct Image)
Refraktörler ve Cassegrainlerde karasal görüntüleme için kullanılan 45 ° veya 90 ° diyagonal, görüntüleri çıplak gözün onları dik ve soldan sağa doğru gördüğü gibi gösterir. Correct Image diyagonal kullanıldığında bazen çözünürlük azalır, bu nedenle genellikle astronomik görüntüleme için önerilmez.

Diyagonal, Ayna
Teleskopun odaklayıcısına uyan ve gelen ışığı dik açıyla yönlendiren bir aksesuar. Bu, bir refraktör veya katadioptrik teleskop kullanırken daha rahat bir açıyla görüntülemek içindir. Aynalar, diyagonalin içindeki ışığı yönlendirmek için kullanılır.

Diyagonal, Prizma
Teleskopun odaklayıcısına uyan ve gelen ışığı dik açıyla yönlendiren bir aksesuar. Bu, bir refraktör veya katadioptrik teleskop kullanırken daha rahat bir açıyla görüntülemek içindir. Prizmalar diyagonal içindeki ışığı yönlendirmek için kullanılır.

Dispersiyon
Beyaz ışığın hava gibi bir ortamdan cam gibi başka bir ortama geçtiğinde bileşen renklerine ayrılması. Dispersiyon, lenslerde renk sapmasına neden olan şeydir.

Dobsonian
1970’lerde John Dobson tarafından geliştirilen bir altazimut teleskop sistemi. Bir Newton reflektör teleskobu, tüpün düzgün bir şekilde yukarı veya aşağı hareket etmesini (irtifa olarak) ve azimutta dönmesini sağlayan kutu benzeri bir beşiğe monte edilmiştir. Stabilitesi, kullanım kolaylığı ve hızlı kurulumu ile bilinir. Orion, Orion SkyQuest XT8 Klasik Dobsonian Teleskopları bunlara örnektir.

Doğrusal Görüş Alanı
Bir teleskopa takıldığında merceklerin gerçek görüş alanıdır. Bir göz merceğinin gerçek alanı, göz merceğinin görünür görüş alanının (üretici tarafından sağlanan) büyütme ile bölünmesiyle belirlenebilir. Örneğin, 30 büyütme oranında 40 ° ‘lik görünür görüş alanına sahip bir mercek, 1,3 °’ lik gerçek görüş alanı sağlar.

Double
(İki Kat) Kromatik sapmanın etkilerine karşı koymak için farklı kırılma özelliklerine (veya indekslere) sahip iki cam elemandan oluşan objektif bir mercek. Akromatik lens olarak da bilinir.

Dönüş
Teleskopu manuel veya elektronik olarak, kundağın dönme eksenleri boyunca nispeten hızlı bir oranda hareket ettirmektir. Genel olarak, bir teleskop bir nesnenin genel konumuna döndürülür, daha sonra nesneyi teleskopun görüş alanı içine konumlandırmak için ince ayarlar yapılır.

E

ED Glass
Standart optik cama göre üstün kırılma özelliklerine sahip bir optik cam olan “Ekstra düşük dağılım” için kısaltmadır. ED cam ile yapılan camlar tipik olarak standart cam ile yapılan camlardan daha az renk sapması gösterir.

Eksen Dışı Guider (Off-Axis Guider)

Teleskopun görüş alanının dışındaki küçük bir alanı yakalamak için yanal bir prizma kullanan bir cihazdır ve bu bir astrofotografçının bu alanı uzun bir pozlama sırasında kılavuz bir göz merceğinden görüntülemesine izin verir (veya bir otomatik kılavuz kullanılır).

Ekvatoral Kundak
Gök cisimlerinin gece gökyüzünde hareket ettikçe kolayca izlenmesini sağlamak için tasarlanmış bir teleskop kundağıdır. Bir eksen (kutup ekseni) göksel kutba (Dünya’nın eksenine paralel) hizalanır ve diğeri (deklinasyon ekseni) ona dik açılarda yönlendirilir. Alman ekvatoral kundağı da denir.

Elektronik Takip
Teleskop kundağının gök cisimlerini elektronik olarak takip etmesini sağlayan motorlu bir sistem. Takip sistemleri hem declinasyon (DEC) hem de rektasasyon (RA) eksenleri için mevcuttur.

Emisyon Bulutsusu
Sıcak gömülü yıldızların bulutun gaz atomlarının çoğunu iyonize ettiği, bulutsunun kendi ışığını yaymasına neden olan yıldızlararası bir gaz ve toz bulutu. Adı, bu bulutsuların spektrumlarındaki emisyon çizgilerinin modelinden gelir. Örnekler arasında Orion ve Lagoon nebulaları bulunur.

  F

Full Well – Tam Kuyu Kapasitesi
Bir CCD görüntüleme çipinde her bir piksel tarafından toplanan sinyal elektronlarının miktarının ölçüsüdür. Tam kuyu kapasitesi ne kadar yüksek olursa, CCD pikselleri sinyali fazla doyurmadan daha fazla ışık toplayabilir.

Fotoğraf, Prime Focus
Bir teleskopun birincil aynasının veya objektif lensinin odak düzlemine değiştirilebilir lensli bir kameranın yerleştirildiği bir astrofotografi tekniği. Mercek kullanılmaz. Esasen teleskop çok büyük bir telefoto lens görevi görür. Bu yöntem, mümkün olan en düşük güç, en geniş görüş alanı ve en iyi tanım ile en yüksek ışık iletimini sağlar. 

G

Galaksi

Birkaç milyarla ,yüz milyarlarca yıldızdan oluşan geniş bir sistemdir. Galaksiler çok farklı şekillerde oluşur, ancak genellikle spiraller (fırıldak), eliptikler (küresel) ve düzensizler (amorf) olarak sınıflandırılır. Örnekler, Andromeda Gökadası (M31) ve Samanyolu, galaksimiz spiral galaksilerdir.

Geliştirilmiş Yansıtıcılık Kaplamaları
Aynayı yansıtıcı hale getiren teleskobun birincil aynasını kaplayan alüminyumdur. Normal alüminyum kaplamalar ışığın ~% 90’ını yansıtır, alüminyumu ultra ince kaplamalarla (dielektrik kaplamalar olarak adlandırılır) kaplayarak, yansıtıcılık yüzde birkaç arttırılabilir.

“Geniş Alan” Teleskop
Yıldız alanları gibi gökyüzünün çok büyük bölgelerini görmek için tasarlanmış kısa bir odak uzaklığına sahip teleskoptur.

Gezegenimsi Bulutsu
Ölmekte olan bir yıldız tarafından atılan gaz kabuk. Birçoğu dairesel veya elips şeklinde görünür. Örnek olarak Ring ve Dumbbell bulutsusu verilebilir.

GoTo
Astronomik nesneleri otomatik olarak bulan ve izleyen bir bilgisayar, konum kodlayıcılar ve yüksek hızlı motorlarla donatılmış bir teleskop aksamıdır. Bunu gece gökyüzü turu yapabilen robotik bir teleskop olarak düşünebiliriz.

Etiketler: Astronomi Sözlüğü